Seite:De Geschichtsauffassung 258.jpg

aus Wikisource, der freien Quellensammlung
Fertig. Dieser Text wurde zweimal anhand der Quelle korrekturgelesen. Die Schreibweise folgt dem Originaltext.

Hier sagt er: Ex hoc loco colligi potest etiam olim aliam Gallorum fuisse linguam, alia[m] Germanorum. Sed quae fuerit Gallorum, non constat. Nam linguam, qua hodie utuntur, certum est esse novam, a Romanis, qui post Julium Caesarem in illis provinciis assidue versati sunt, plurimis ubique deductis coloniis dubio procul acceptam. Unde Gallorum multi linguam suam etiam hodie Romanam vocant: bon romayn. Itaque videtur interisse prisca Gallorum lingua. Siquidem Plinius de quibusdam Gallorum vocabulis loquens ad antiquam Galliae descriptionem respexisse videtur, quam tamen iam inhabitare Germani coeperant, suam loquentes linguam, aut certe Celtarum vocabulum, quod Graecis et Germanum et Gallum significat, Gallis vertendo tribuit, quod Germanorum erat, qui lapsus multis sane accidit. Et notum est satis, Plinium et Graecorum et Latinorum commentarios exscripsisse. Nisi si quis hic per Gallicam linguam pronuntiationis modum intelligere velit, hoc est, ipsum Gallicismum, ut ita dicamus. Sed hoc foret coactius.

106) [Marbod], qui equi corpus referret, a marck, quod equum significat, et boden, corpus. Hoc enim vocabulo quidam populi adhuc utuntur. De Anglis satis constat [Er meint body]. Die Erklärung von Germani steht im Elenchus, im Kommentar nur eine Abweisung früherer Erklärungen, wobei die Bemerkung über Jordanus von Osnabrück zu beachten ist.

107) Zu dem Briefe an Hummelberg (Briefwechsel 334) ist das Schreiben Hummelbergs an Peutinger zu fügen (Lotter-Veith, Vita Peutingeri 208).

108) Erster Brief an Aventin 1525 oct. 4 [Aventin, WW. I, 642, daraus Rhenanus, Briefwechsel 340]: Gratulor autem Germaniae, quod hunc tibi laborem illustrandae vetustatis desumpseris . . . tametsi Noricum, ut coniicio, praecipue celebrabis, non potest tamen fieri, quin obiter multa incidant, quae ad ceterarum provinciarum gloriam pertineant. – Darauf Aventin 1525 nov. 22: Hinc plane existimare poteris me non tam dementem esse, ut profitear me Germaniae antiquitates scripturum. – Für die Wendung des Rhenanus zu historischem Interesse mitten im Bauernkrieg ist wichtig der Brief Huttichs an Pirckheimer vom 18. Oktober 1524, auf den Knod (CBlBiblW IV, 3071) aufmerksam macht: Beatus Rhenanus ... hanc aestatem egit nobiscum Argentorati. Multa mecum, ut hominis est ingenium, de litteris et maxime Germanorum historiis contulit. – Über das Verhältnis des Beatus Rhenanus zu Aventin hat erleuchtend Max Lenz gehandelt (Geschichtsschreibung und Geschichtsauffassung im Elsaß zur Zeit der Reformation [in den SchrVRG XXXXIX], S. 18.

109) Rhenanus an Aventin l. c: Constat mediae antiquitatis homines ex magna parte monachos et nonnunquam exteros, puto Scotos, in historiis nostrarum provinciarum, quas ipsi condiderunt, saepissime labi. Dazu Aventins Antwort l. c.

110) S. den nachträglich bekannt gewordenen Brief des Rhenanus an Aventin 1525 dez. 6 [WW. VI, 87] mit trefflichen Erläuterungen Leidingers.

111) Rhenanus an M. Hummelberg, s. d. im Briefwechsel 370, ebenso an Lazius ibid. 565.

112) S. die Briefe von Michael und Gabriel Hummelberg (Briefwechsel 352 ff.)

113) Für den Plinius den Brief Gabriel Hummelbergs 1526 febr. 4 Briefwechsel 354. Für Münster Briefwechsel 358 ff. [Textbesserung bei Lenz, Geschichtsschreibung im Elsaß 271]. Der Plan ist dann auch ausgeführt worden, denn Münster sagt in der Epistola nuncupatoria vor dem Ptolemaeus von 1540: Alsatiam