Aschenpüeling (Aschenputtel)
Et was äis en dêren, dä möste jümmer buten up der däl in der aschen liggen un kreg nicks täo äten anse aschenmäos un aschenpannkäoken; weil nu öhre kleder darvan jümmer ganz vull aschen wören, säo nöme sä öhre stäifmutter nich anders ans: Aschenpüeling (aschenpfühlchen). Der fräoen öhre beiden rechten döchter güngen awerst in gladden kledern, putzen sick den ganzen dag un döen nicks anse dat sä mit öhrer süster schüllen, jüst anse de mutter, un wenn et wôr wat täo danzen gaf, säo gung et nich anders, säi mösten ok hen; ünderdess möste Aschenpüeling innehöen un wöre doch ok geren meegaen.
Nu hat et sick äis täo edrägen, dat de könig hochtît häilt un en grôte festlichkeit anstelle, dartäo word ok de stäifmutter enödiget. Ans säi sick mit öhren beiden döchtern dat hochtîtstüg antog un Aschenpüeling dabi helpen möste, »Mutter«, säe do Aschenpüeling; »wäset säo gäot un latet mi doch ok mehe na der hochtît gaen, wenn’t ok man up äine stünne is.« »Süh äis!« säe de stäifmutter un köre ganz spitz; »du Aschenpüeling wut naer hochtît! Hier gäit eck di en himpen saat, un en himpen asche tä hope, wenn du däi weer ut enander esocht hast, denn konnst du ok mehe up de hochtît gaen.« Do gôt öhr dat wîf en himpen saat un en himpen asche te hope un gung mit öhren beiden döchtern weg up de hochtît.
Aschenpüeling fong awerst bitterlich an täo grinen, un dat harte blödde öhr, dat säi nich ok meh gaen dröfte, un sä dachte an öhre verstorbene mutter, bi der harr säi’t jümmer säo gäot ehatt. »Ach, gott«, säe säi, »sintdeme min mutter dote is, hebbe ek doch näine frohe stünne mehr.« Säi wôrd säo bedreuwet un dat harte word öhr säo swâr, dat säi in’n huse nich blîben könne [94] un des abends henut gung up den kerkhof an dat graf öhrer verstorbenen mutter; dar sette säi sick dal un green öhre bittersten tranen. Do gaf de läiwe gott der mutter de gnade dat säi spräken un sick bewegen könne. Säi fong in öhren sarke an täo kloppen un säe: »Min läiwe kind! wat grinst du doch säo viäl un läst mi näine ruhe hier in mînen grawe!« »Och, mutter, mutter«, säe do Aschenpüeling; »min harte is säo swar un mîne ogen sind roth van grînen; nu du dote bist, nu hebbe ek doch näine freide un frohe stünne mehr up düsser welt; mi wör dat beste dat ek ok störwe un läige bi di in der kolen êren; un do klage säi öhr, dat säi’t säo slecht härre, dat säi nich satt täo äten kriäge, un öhre stäifmutter un stäifsüstern wören jümmer säo flätsch gegen säi«. »Wäs man sille, min läiwe kind, un hör up täo grînen«, säe do de mutter un recke öhr en lütken stock ut’n grawe; »hier nimm düssen lütken stock un ga hen achter use hûs, dar steit en Alhörenbôm, wenn du dar mit den stocke ansleist un wünschest di wat, säo kummt ut den bôme alles herut, wat du man hebben wut. Nu lat awerst ok din grînen un benimm mi de ruhe nich in mînen grawe« Ans säi dat esegt harre, wörd säi stille un släip weer in öhren sarke ans värher. Aschenpüeling awerst wische sick nu de tranen af, nam den lütken stock, un weil säi den ganzen dag nicks ekriägen harre ans aschenmäos un aschenpannkäoken un hüngrig was, säo gung säi achter öhr hûs un släog an den Alhörenbôm un wünsche sick wat täo äten. Do kam ut den bome herut suer un kartuffeln mit speck darawer gebraet, dat möchte Aschenpüeling van allen spîsen an’t läiweste äten. Ans säi sick nu orntliken satt egiäten harre do säe säi: »Nu will eck ok na’r hochtit up dat königliche sloss!« släog mit öhren stocke an den Alhörenbom un wünsche sick en glatt klêd un en paar näie schäoe. Kum dat säi dat wôrd esegt harre, säo kam ut den bôme herut en wunderhübsch witt klêd mit roen stippen un en paar schäoe, dä wören ganz van golde. Do wosch sick de deern, kämme öhre haare un tog dat gladde kleed un de goldenen schäo an; säo gung säi hen na’r hochtît up dat königliche sloss, un ans säi in den saal tratt, verwundern sick alle lüe awer de wunderschöne dame; doch niemand wusste wer säi was, ok nich öhre stäifmutter un öhre beiden stäifsüstern.
Nu was dar up der hochtît ok en jungen riken prinz, ans däi de schöne dame sach, kreg häi ’se glik täon danze her, un den ganzen abend danze häi mit süss näiner ans man jüst mit öhr, un drücke öhr de hand un läit säi nich ut’n ogen, wo säi gung un stund. In der morgentît, do de lüe bolle na hûs güngen, make säi sick awerst van öhne los un läip weg; häi geswinde achter öhr an un wolle säi na hus begleiten, könne säi awerst doch nich weer ekriegen; man bi den graden lopen harre säi äinen van öhren goldenen schäon verlaren, den fund de prinz, un ans häi damêe bi de lucht kam, sach häi dat de schäo säo lütk un zierlich was, ans häi in sînen liäben noch näinen esäen harre. »De schöne dame mot mîne weren, anders wêre eck nich froh!« dachte häi un gung [95] na’n bedde; man häi könne näin oge täo däon, denn jümmer un jümmer moste häi an de schöne dame denken.
De deern was awerst van den slosse geswinde weer na hûs un ünder den Alhörenbôm elopen, dar tog säi sick erst ör ole tüg weer an un läe sick darna bi den fürheerd in dä aschen; dat hübsche witte klêd mit den roen stippen un de äine goldene schäo verswünnen awerst weer in den bôm henin. Mitdessen säo kam ôk de stäifmutter mit öhren beiden döchtern na hûs. »Wöerst du nu fliedig ewäsen, du Aschenpüeling, säo härrest du ok mee up de hochtît gaen könnt«, säe de stäifmutter; »da harrst du äis säen schöllt, wat dar vär’ne hübsche dame was, dä könne säo glad danzen un harr en slôtewitt kled an mit roen stippen un schäoe, dä wören ganz van golde.« Dat säe awerst de stäifmutter man jüst, ümme der deern dat harte recht swar täo maken. Man Aschenpüeling sweg still; säi wusste jo wol, wer de schöne dame ewäsen was.
Den andern dag läit de prinz bekannt maken: »häi härre gistern abend en lütken goldenen schäo efunnen, welker deern dä schäo passe, dä schölle sine gemalinne weren.« Häi gung mit sinen schäo hûs bi hûs, man dar was näine, der de schäo passen döe. An’t leste kam häi ok in dat hûs der stäifmutter. Do möste de ölste dochter den schäo an’t erste anproberen; dä hacken was awerst täo lang. Do gung de mutter mit öhr henût in de kamer, nam dat bîl un haue van den hacken en stück af: nu passe de schäo, de prinz nam de deern vär sick up sîn pärd un rêt dermee nâ sînen slosse hentäo. Säi mösten awerst dör en grot holt, dar satt up’n bome en rabe, de räip:
»schäo vull bläot, schäo vull bläot!
et is de rechte nich, et is de rechte nich!«
Do sach de prinz, dat der deern dat bläot ût’n schäon läip, dreie sin pärd herüm un brochte säi weer na örer mutter un säe: »Dat is de rechte nich! hebbe ji süss näine dochter?« Nu möste de twäite dochter den schäo anpassen; der was awerst de grote teen täo lang. Do gung de mutter mit ör henût, nam dat bîl un haue den teen af; nu passe de schäo; de prinz nam de deern vär sick up sin pärd un rêt darmee na sinen slosse hentäo. In den holte satt awerst weer de rabe de räip:
»schäo vull bläot, schäo vull bläot!
et is de rechte nich, et is de rechte nich!«
Do sach de prinz, dat der deern dat bläot ut’n schäon läip, dreie sin pärd herüm un brochte säi weer na örer mutter un säe: »Dat is ok de rechte nich! hebbe ji süss näine dochter mehr?« »Ja!« säe de stäifmutter, »wi hebbet dar noch säo’n Aschenpüeling, däi is awerst säo smutzig, dat säi sick vär lüen nich kann säen laten.« »Latet säi doch äis herinkuomen«, säe de prinz. Do möste Aschenpueling in de dönzen kuomen un passen ok den goldenen schäo an un süh dar! häi satt wie angegaten. Do kêk de prinz der deern nîpe in de ôgen un sach nu wol, dat dat sîne schöne dame van gistern abend was. Vuller [96] freiden nam häi se nu vär sick up sin pärd un reet dermee na sinen slosse hentäo, un ans säi bi den raben värbi käimen, do släog däi mit den fittken un nickköppe un räip:
»dat is de rechte, dat is de rechte!«
»Ja, min vuogel! dat is de rechte un schall’t ok blîben nu un alle tît!« säe de prinz un reet mit sînen läiwen Aschenpüeling up sîn sloss un häilt hochtit mit ör, de dure acht dage lang.